Kara Kuvvetleri eski Komutanı Org. Aytaç Yalman: "Değişimi algılayamadık. Berlin Duvarı yıkıldı, Sovyetler parçalandı. Türkiye tasavvuru değişti. Biz eski anlayış içerisinde, ABD'nin, İngiltere'nin şeyinde bu işi götürürüz fikrindeyken birdenbire karşımıza Büyük Ortadoğu Projesi çıktı, ‘Ilımlı İslam' çıktı. Bu kavramları anlayamadık. ABD birçok şeyi Silahlı Kuvvetler üzerinden götürürdü Türkiye'de. Ilımlı İslam için Türkiye'yi model alıp Ortadoğu'yu kontrol etme anlayışı olunca, Silahlı Kuvvetler kenara itildi. ‘Vesayet' hiçbir zaman diyemedim, ‘ağırlığını hissettiren bir kurum'duk... Bu şekilde gideceğini düşünmüştük..." (Yalman'ın Hürriyet'te yayınlanan röportajından, 14 Aralık 2014 / http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/27764812.asp)

Truman döneminde ABD'nin dış politikası; Komünist saldırganlığın "çevrelenmesi" şeklinde tanımlandı. Bu politika, 1947 yılında İngiliz hükümetinin ABD'yi, artık Yunanistan ve Türkiye'yi askeri ve finansal olarak Sovyetler karşısında desteklemeye gücünün yetmediğini bilgilendirmesiyle birlikte değişime uğradı.

 

Bu yükü üstlenirken, Truman, Mart 1947'de Kongre önünde yaptığı bir konuşmada şöyle konuşmuştu: "Silahlı azınlıkların veya dış güçlerin boyunduruğu altına girmek karşısında direnen özgür halkları desteklemenin, ABD'nin politikası olması gerektiğine inanıyorum. Özgür halkların kendi kaderlerini kendi istedikleri şekilde belirlemelerine destek olmalıyız. Yardımlarımız öncelikli olarak ekonomik ve askeri olmalı; keza bunlar ekonomik istikrar ve düzenli siyasi süreçler için asli önem arz ediyor... Eğer bu önemli dönemeçte Yunanistan ve Türkiye'ye yardım etmez isek, bunun etkileri Batı ve Doğu için son derece geniş çaplı olacak..." 

 

"Rusya'yı Çevreleme" teorisini başlatmasıyla bilinen Truman Doktrini'nin gerisinde George F. Kennan vardı. Kendisi ABD'nin Moskova büyükelçiliğinde görevliydi ve Şubat 1946'da Dışişleri Bakanlığı'na gönderdiği uzun bir telgrafta, Sovyetlerin savaş sonrası politika hedeflerini inceliyordu. Bu telgraf, Washington'da oldukça ses getirdi ve ulusal güvenlik bürokrasisi içerisinde geniş bir çevreye ulaştırıldı. 

 

Kennan'ın bu telgrafının daha genişletilmiş hali, "Sovyet Tutumu'nun Kaynakları" başlığıyla, Temmuz 1947'de Foreign Affairs'ta yayımlandı ve "çevreleme" politikasına dair ilk açıklamalar burada yer aldı. Söz konusu makalesinde Kennan, "Kapitalizm ile sosyalizm arasındaki temelden gelen karşıtlık, Sovyet liderlerin zihnine kazılı. Moskova, kapitalist dünyanın hedeflerinin, Sovyetlerin çıkarlarına zıt olduğunu düşünüyor. Dolayısıyla Sovyetler Birliği'ne yönelik olarak Amerika'nın uygulayacağı herhangi bir politikanın ana unsuru, uzun vadeli, sabırlı, ancak kararlı olmalı; Rusya'nın yayılmacı eğilimlerini sıkı bir şekilde çevrelemeli" diyordu. 

 

Bu maksatla, siyasi ve coğrafi konumlarıyla, Rusya'yı çevreleme stratejisinde doğal bariyer durumundaki Yunanistan-Türkiye-İran-Pakistan hattında, ordulara özel önem verildi: "Soğuk savaş sırasında Türkiye, Avrupa'nın doğusunda NATO'nun ileri cephesi pozisyonundayken, ülke içi statüko da orduya doğal olarak önemli bir rol veriyordu. Misyonu, Batı'nın koruması altında olduğu için her şey mazur gösteriliyor ve meşruluğunu kimse sorgulamıyordu. Büyük Sovyet düşmanının ortadan kalkmasıyla iç statüko değişti." (İspanya'nın Ankara eski Büyükelçisi Joan Clos - İspanyol El Periodico gazetesi, 14 Mart 2010) 

 

1950'ler ila 27 Nisan 2007 arasında sürdürdüğü hükmün kaynağını kendinden menkul zanneden ORDU'nun "başına gelenler", bir de bu açıdan ele alınmalı.